Pijemy ją kilka razy dziennie, zupełnie nie zastanawiając się jaka jest jej historia i kto jako pierwszy zaczął ją spożywać. Istnieje pod różnymi postaciami i pije się ją na wiele sposobów pod każdą szerokością geograficzną. Mowa oczywiście o herbacie – warto znać parę istotnych informacji o tym ulubionym napoju Polaków.

Z rocznym spożyciem 1 kilograma na osobę, Polska znajduje się w czołówce państw, które słyną z zamiłowania do tego napoju. W Europie więcej herbaty piją od nas tylko Irlandczycy, Anglicy oraz Rosjanie. Co ciekawe statystyczny Polak spożywa więcej naparu herbacianego niż statystyczny mieszkaniec Chin. Dlatego warto znać parę istotnych szczegółów wiążących się z historią suszu herbacianego, skoro wypijamy go więcej niż mieszkańcy Państwa Środka – miejsca, w którym herbata jest napojem narodowym, gdyż to właśnie Chińczycy jako pierwsi zaczęli ją parzyć - mówi Witold Barłóg z portalu herbata.info.

Legenda o herbacie

Jak mówi pradawna legenda, pewnego zwykłego dnia w 2737 r. p.n.e. cesarz Shennong wypoczywał w swoim ogrodzie. Dbał on bardzo o higienę i swoje zdrowie, dlatego pijał tylko przegotowaną wodę. Lekki wiatr strącił z dzikiego drzewa herbaty kilka listków, które wpadły do dzbana z wodą. Napar, który wytworzył się dzięki liściom herbaty, zaskoczył i oczarował Shennonga. Drzewo, z którego spadły magiczne listki postanowił nazwać Cha i podarował je wszystkim ludziom, tak aby mogli skosztować ożywczego i smacznego naparu.

Jest to najbardziej popularna legenda funkcjonująca w obiegu. Jeśli chodzi o fakty, to pierwsze wzmianki i zapiski o herbacie pojawiają się ok. X w. p.n.e. Natomiast z VII w. p.n.e. pochodzi Księga herbaty chińskiego poety Lu Yu. Zawiera ona dość dokładny opis krzewu herbacianego, narzędzi do zbioru rośliny oraz jej selekcji, przyrządów potrzebnych do jej zaparzenia oraz spis plantacji oraz wielbicieli tego napoju.

Od III w. p.n.e. herbata zaczęła być stosowana jako środek leczniczy. Jeden ze słynnych chińskich lekarzy przepisywał ją głównie na poprawienie koncentracji oraz pobudzenie. Przez kolejne wieki napój herbaciany traktowany był jako lek, który przyrządzany był ze świeżych liści, bezpośrednio zerwanych z dziko rosnących krzewów. Dopiero w III w. n.e. herbata zaczęła być hodowana przez chińskich rolników, gdyż wzrastał na nią popyt. Z czasem zaczęto suszyć liście oraz je przetwarzać. Ciekawy artykuł o historii herbaty w artykule: Szlak herbaciany Sylwii Mokrysz

Podróże herbaty

Jako pierwsi poza mieszkańcami Państwa Środka szansę skosztowania herbaty mieli Japończycy. W 803 r. n.e. mnich Dengyo Daishi wywiózł nasiona krzewu herbacianego do Japonii, gdzie zaczęto ją uprawiać. W Kraju Kwitnącej Wiśni narodziła się cała filozofia picia herbaty, która związana jest z ascetyczną filozofią oraz estetyką buddyzmu zen.

Europejczycy musieli poczekać na skosztowanie naparu herbacianego kolejne 800 lat. W pierwszej połowie XVI wieku z herbatą zetknęli się Rosjanie, którzy przebywając na Syberii byli w kontaktach dyplomatycznych z Chińczykami. W Rosji wykształcił się zwyczaj picia bardzo mocnego naparu, który nazywany jest „czajem”.

Pierwsze zapiski z Europy Zachodniej dotyczące herbaty pojawiają się pod koniec XVI wieku, a informacje o niej przekazuje Marco Polo. Potem piszą o niej również jezuita J.P. Maffei (1589 r.) oraz Mikołaj Trigault (1615). Swój udział w rozprzestrzenianiu informacji o naparze herbacianym mają również Polacy. W rękopisie stworzonym przed 1656 rokiem, polski misjonarz, przyrodnik i podróżnik Michał Boym opisuje szczegółowo i podaje większy zakres wiadomości o suszu herbacianym. Wyróżnia on dwa rodzaje herbaty (zieloną i żółtą) oraz zaznacza on, że liście suszy się nie tylko na słońcu, ale również nad ogniem.

Do Polski herbata trafia w 1664 roku i dociera ona do nas z Francji. Przyjmuje się, że pierwszą osobą, która miała szansę skosztować tego napoju był Jan II Kazimierz. W liście do swojej żony Ludwiki Marii zachwycał się naparem z liści herbaty. Początkowo w Polsce herbata traktowana była jako zioła lecznicze i ze względu na jej wysoką cenę pita była głównie na dworze królewskim, w dworach magnackich oraz wśród bogatej szlachty i mieszczan. Zwyczaj picia tego trunku dla jego walorów smakowych rozpowszechnił się dopiero w drugiej połowie XVIII wieku.

Na szczęście obecnie herbata nie jest towarem, na który pozwolić mogą sobie tylko nieliczni. Piją ją wszyscy i można kupić ją w wielu odmianach, dlatego każdy z nas może dopasować rodzaj herbaty do swojego gustu. Zachwycając się jej smakiem warto przypomnieć sobie jak długą drogę musiała przebyć i jak wiele czasu musiało minąć, aby trafiła ona na nasze stoły.