Jak wynika z europejskiego badania „Rola żywienia w leczeniu raka”^[1] przeprowadzonego na zlecenie Nutricia, 71% pacjentów w trakcie choroby i leczenia w Polsce doświadcza problemów związanych z odżywianiem. Biorąc pod uwagę wpływ stanu odżywienia organizmu na proces leczenia i rekonwalescencji, niezwykle ważne jest budowanie świadomości o roli żywności specjalnego przeznaczenia medycznego w tym procesie u lekarzy, pacjentów i ich opiekunów.

Badanie przeprowadzone przez agencję badawczą Ipsos w sierpniu 2023 r. wśród pacjentów onkologicznych w 7 europejskich krajach pokazuje, że 74% z nich doświadcza problemów z odżywianiem (np. zmęczenie, brak apetytu, suchość w ustach, wymioty) skorelowanych z procesem choroby i leczenia^[2], w Polsce odsetek ten wynosi 87%[3]. Niedożywienie związane z chorobą jest jednym z największych wyzwań dla zdrowia publicznego na całym świecie, a obchodzony w listopadzie Tydzień Świadomości o Niedożywieniu ma na celu podkreślenie znaczenia odpowiedniego odżywienia w procesie leczenia.

– Specjalistyczne żywienie medyczne dostarcza składniki odżywcze i energię, przez co przyczynia się do poprawy lub utrzymania stanu odżywienia organizmu i dzięki temu wspiera procesy leczenia farmakologicznego. Produkty do żywienia medycznego, w zależności od rodzaju, mogą stanowić wyłączne źródło pożywienia lub służyć do częściowego uzupełnienia diety pacjentów w różnych stanach chorobowych, schorzeniach czy zaburzeniach. Jak wskazują dane naukowe, proces leczenia może mieć zupełnie inny przebieg, jeśli pacjent jest prawidłowo odżywiony – mówi Artur Ludwiczak, prezes Zarządu Nutricia Polska. Tymczasem 71% pacjentów w Polsce przyznaje, że doświadczyło także problemów związanych z jedzeniem i odżywianiem. 56% z nich nie smakowały już ulubione potrawy, 40% nie wiedziało, jak wspierać organizm w walce z chorobą i odpowiednio się odżywiać, zaś 42% nie odczuwało radości, którą wcześniej dawało im wspólne spożywanie posiłków z rodziną^[4].

Konsekwencje utraty masy ciała

Jednym ze skutków nieprawidłowego odżywienia podczas choroby, a także procesu rekonwalescencji, jest utrata masy ciała. 61% pacjentów cierpiących na nowotwór w Europie doświadczyło utraty masy ciała, u ponad połowy (57%) z nich spadła ona o ponad 10%^[5]. – Utrata masy ciała to również jeden z aspektów, o które martwią się nie tylko pacjenci, lecz także ich najbliżsi. Wpływa na ich kondycję fizyczną i psychiczną. A to jeszcze nie wszystkie skutki – podkreśla Artur Ludwiczak. 32% pacjentów przyznaje bowiem, że nieplanowane, związane z chorobą zmniejszenie masy ciała wpłynęło negatywnie na proces leczenia – u 6% proces ten został wstrzymany, zaś u 15% opóźniony^[6].

W Polsce problem ten wydaje się być jeszcze bardziej palący, bowiem aż 75%  pacjentów przyznaje, że straciło na wadze podczas choroby. U 64% z nich było to ponad 10% masy ciała^[7]. Tymczasem niedożywienie może mieć wielopoziomowe konsekwencje i wpływać na obniżenie jakości życia pacjentów.

Potwierdzają to także wyniki właśnie opublikowanych badań. W porównaniu do średniej europejskiej, pacjenci, którzy stracili więcej niż 10% masy ciała częściej skarżą się na problemy mentalne, tj. bezsenność lub nadmierna senność, smutek, depresja, poczucie bezsensu (84% w porównaniu do 73% ogółem), społeczne, tj. rezygnacja z hobby czy spotkań ze znajomymi (73% w porównaniu do 57% ogółem) oraz z aktywnością fizyczną (73% w porównaniu do 50% ogółem). 83% z nich w porównaniu do 58% ogółem doświadczyło codziennych problemów związanych z jedzeniem, tj. utrata apetytu na ulubione potrawy, brak wiedzy, jak wspierać proces leczenia codzienną dietą, brak radości ze wspólnych posiłków z rodziną, zaś 77% z nich deklaruje także, że doświadczyło problemów związanych z odżywieniem i jedzeniem w ogóle^[8].

Specjalistyczne żywienie medyczne szansą na efektywną rekonwalescencję

Tymczasem utrata masy ciała nie jest czymś „normalnym”, a zapobiegając jej, można również zminimalizować konsekwencje pogorszonego stanu odżywienia. Działania mające na celu poprawę stanu odżywienia pacjentów podejmuje Nutricia, oferując żywność specjalnego przeznaczenia medycznego (dalej tzw. żywność medyczną) do podaży doustnej, dojelitowe, sprzęt do podaży żywienia dojelitowego oraz usługę żywienia dojelitowego w warunkach domowych, a także prowadząc liczne działania edukacyjne w tym zakresie.

– Od lat monitorujemy i poprawiamy sytuację osób chorych, budując świadomość ogromnej roli specjalistycznego żywienia medycznego. Trzeba jednak pamiętać, że konkretne potrzeby żywieniowe zdiagnozowanych pacjentów, w chorobie i podczas rekonwalescencji, zależą od wielu czynników i w wielu przypadkach zastosowanie znajduje zalecona przez lekarza żywność medyczna – mówi Artur Ludwiczak, prezes zarządu Nutricia Polska.

Potwierdzają to informacje przekazane przez pacjentów. Wśród wszystkich pacjentów w Europie, którzy stosowali rekomendowaną przez lekarza żywność  medyczną, aż 85% uważa, że wspierała ich ona w procesie leczenia, a 83% deklarowało, że pozwoliła odzyskać energię. Natomiast w Polsce 97% pacjentów, którzy przyjmowali podczas choroby produkty do żywienia medycznego uważa, że przyczyniły się one do wsparcia procesu leczenia^[9].  W obliczu tych danych martwić może jednak fakt, że tylko 32% pacjentów onkologicznych w Polsce skorzystało z tego typu produktów.

Nadzieję na przyszłość daje jednak wysoka świadomość roli żywienia w procesie leczenia nowotworów – 83% pacjentów w Europie i 93% pacjentów w Polsce wskazuje, że jest ono „ważne”. 59% respondentów z Europy, a 57% z Polski uważa, że właściwe odżywianie jest kluczowe już podczas diagnozowania pacjenta, jeszcze przed rozpoczęciem procesu jego leczenia^[10]. Odpowiednie odżywienie pacjentów to zaś nie tylko szansa na wsparcie ich w procesie leczenia oraz rekonwalescencji, ale także jeden ze sposobów usprawnienia systemu ochrony zdrowia.  

^{[1] Badanie “Nutrition in cancer care” zostało przeprowadzone w okresie 21.07-28.08.2023 na próbie 700 respondentów, chorych na rakach obecnie (n=270) lub w przeszłości (n=430, ostatnie leczenie zastosowane 5 lat temu) za pomocą kwestionariusza online. Pacjenci pochodzą z 7 krajów (100/kraj) tj. Francja, Hiszpania, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania, Niderlandy oraz Polska. 
[2] ibidem
[3] ibdem
[4] ibidem
[5] ibidem
[6] ibidem
[7] ibidem
[8] ibidem
[9] ibidem
[10] ibidem}